Wanneer men door het Kretenzische landschap loopt (of fietst of rijdt) vallen een aantal typische, vreemde en rare dingen op! In sommige gevallen kun je het waarschijnlijk zelf wel bedenken, maar er zijn ook verschijnselen of dingen waarbij je je afvraagt waarom of waar is dat voor? Daarom wat uitleg in dit artikel!
1. Waarom zijn de boomstammen wit geverfd?
Wanneer men rondloopt op Kreta val t gelijk op dat veel boomstammen wit geschilderd zijn. Het lijkt op decoratie, wat gedeeltelijk ook waar is! Vaak ziet men ook witgeverfde boomstammen rond kerken en terrassen. Maar.. er zijn nog meer redenen waarom mensen dit doen!
“Decoratie”
De traditie van het beschilderen van boomstammen en andere voorwerpen vindt zijn oorsprong in de oudheid. Deze gewoonte is verbonden met de traditionele architectuur en wordt vooral tijdens het begin van de lente uitgevoerd. Vooral vóór Pasen, aan het begin van de lente, schilderden de Kretenzers hun huizen om de belangrijkste religieuze Griekse gebeurtenis te vieren. Ze schilderen ook de stenen muren, de stoepranden en natuurlijk de boomstammen. De “verf” die de mensen gebruiken is eigenlijk kalk.
“Tegen bacteriën"
Een andere reden is dat gelooft wordt dat de kalk ervoor zorgt dat bacteriën en ongedierte de stam van de boom niet aantasten en deze beschermt tegen insecten en schimmels. Ondanks zijn desinfecterende eigenschappen heeft kalk geen insecticide of fungicide werking. Bij appel- en perenbomen stoot kalkaanslag de vrouwelijke insecten van Sesia myopaeformis (in Nederland bekend als de appelglasvlinder) af om zijn eieren in de stam te leggen.
“Afkoelen”
Een andere reden waarom de bomen wit geschilderd zijn heeft te maken met de hitte en de zon op Kreta. De witte verf helpt de zonnestralen te reflecteren. Voor citrusbomen en voor bomen waarvan de bast erg dun is, gebruiken boeren kalk om ze tegen zonnebrand te beschermen. Als de bast van een boom te warm wordt, kan deze openbarsten. Door de witte verf barst de bast niet open en verliest de boom zijn sappen niet. Sommige boeren doen dit ook om te voorkomen dat geiten en schapen de bladeren en schors van de bomen eten.
Geverfde eucalyptus-bomen op het pleintje in Vamos
Wit gekalkte sinaasappelbomen
2. Waarom hangen ze flessen en stenen in de bomen?
Het is heel vaal te zien op Kreta, flessen maar soms ook stenen die in de bomen hangen. Vooral in de moerbeibomen! Vaak worden er grappen over gemaakt dat er flessen raki in de bomen groeien! Deze bomen ziet men vooral op binnenplaatsen van huizen, op parkeerplaatsen en op pleinen en bij cafés.
De flessen hangen aan de dunne takken van de moerbeiboom (Mouries in het Grieks) op het moment dat de takken nog flexibel zijn. Door het gewicht groeit de tak niet omhoog maar horizontaal. Naarmate de takken stijver worden, krijgt de boom de vorm van een paraplu. In de lente, wanneer de bladeren beginnen te verschijnen, is de boom getransformeerd in een perfecte natuurlijke parasol voor de zon. In deze vorm biedt de moerbeiboom met zijn grote bladeren veel schaduw!
Op veel plaatsen zoals hotels en pleinen waar men veel moerbeibomen op een rij ziet, verbinden ze de takken van de bomen en zo krijgen ze natuurlijke schaduwrijke bogen!
3. Slakken hoog in de hekken en planten, waarom?
Vooral in de hete zomermaanden is het op veel plaatsen te zien, slakken (vooral de zandslakken ,Theba pisana), die in groepjes vastzitten in hekken en hoog in de stengel van planten of stammen zijn gekropen. Eigenlijk zijn de slakken in een soort zomerslaap. Het is een strategie die landslakken gebruiken om de hoge temperaturen van de grond en de lage luchtvochtigheid in de zomer te bestrijden. Hoger zal het over het algemeen koeler zijn dan op of nabij de grond, zodat de slakken langs de stengels van bladloze planten of stammen klimmen (of in een hek) om te voorkomen dat ze door uitdroging afsterven.
Ze houden het plantaardige substraat vast en creëren een epiphragm (Een droge slijmlaag die door een slak of weekdier wordt gebruikt om zichzelf tijdens de winter- of zomerslaap in zijn schelp af te sluiten), dat in ongeveer 10 minuten kan worden aangemaakt. Tijdens de zomermaanden (maximaal vier) blijven slakken inactief, waardoor hun metabolisme en hartslag tot de helft afnemen. Veel dieren gebruiken deze strategie om het barre winterweer te doorstaan, maar in het geval van de landslakken hier op Kreta doen ze dat om de ontberingen van de zomer te overleven. Het is dus het equivalent van een winterslaap in de zomer, dus we kunnen het aestivatie (zomerslaap) noemen.
4. Witte plastic flessen / jerrycans die in een boom of hek hangen!
Lopend langs olijf- of sinaasappelboomgaarden, ziet men vaak witte plastic jerrycans of flessen in een boom hangen of aan een hek vastgebonden. In dit geval is het een waarschuwing dat het veld is besproeid met Roundup (herbicide op basis van glyfosaat) om het onkruid in het veld te doden! Het is verplicht om de fles als waarschuwing in het veld te hangen! Het gebruik van deze onkruidverdelger is controversieel maar wordt nog steeds veel gebruikt! Dit product doodt bestaand onkruid en gras tot aan de wortel en voorkomt de groei van nieuw onkruid tot wel 4 maanden lang.
De onkruidverdelger glyfosaat is controversieel! De onkruidverdelger glyfosaat is een van de meest gebruikte onkruidverdelgers ter wereld en wordt geproduceerd door Bayer. Het is controversieel omdat critici wijzen op bewijs van de potentiële impact ervan op de biodiversiteit en dat het middel kanker kan veroorzaken. Maar onlangs (15-11-2023) heeft de Europese Unie het gebruik van dit controversiële herbicide glyfosaat voor nog eens tien jaar goedgekeurd. Volgens de Europeese Commissie zullen er wel extra en nieuwe voorwaarden en beperkingen worden opgelegd. .
5. Nogmaals...plastic waterflessen in olijfbomen!
Wanneer u op Kreta door de olijfgaarden loopt, is het sommigen van u vast al opgevallen dat er vaak een plastic fles aan de olijfbomen hangt. Meestal zie je normale flessen voor mineraalwater of flessen van frissedrank. Wanneer men zulke flessen in olijfgaarden ziet hangen, kan men ervan uitgaan dat het om een biologische olijventeelt gaat. Waarom? In de flesjes zit een natuurlijk middel tegen de olijf fruitvlieg (Bactrocera oleae). Deze vlieg is zeer schadelijk voor de olijven en kan de algehele kwaliteit van de olijfolie aantasten. Hierdoor kan de olie erg zuur worden en muf gaan ruiken.
In de flessen worden verschillende soorten aas gebruikt om de vliegen aan te trekken, zoals diammoniumfosfaat of azijn (ook wijnazijn) of gehydrolyseerde eiwitten. Meestal wordt dit in combinatie met insecticiden gebruikt om deze plaag van de olijf fruitvlieg te bestrijden.
6. Miniatuurkerkjes of iconostase langs de weg
Miniateuurkerkjes of kandylakia (καντηλάκια) of iconostase zijn in heel Griekenland te vinden, meestal aan de kant van wegen. Vaak betreft het een gevaarlijk gedeelte van de weg, in een lastige bocht maar soms ook ziet men ze ook in de tuinen van huizen of zelfs bij de ingang van een restaurant.
Verkeersongevallen zijn veelal de aanleiding voor het plaatsen van deze heiligdommen, om iemand te herdenken die bij een tragisch ongeval is omgekomen. Ze worden ook vaak geplaatst als een dankbetuiging aan een heilige. Om te vieren dat degenen een ongeval overleefd heeft wijden ze zo’n heiligdom (kandylaki) aan hun patroonheilige. Een andere reden voor deze kleine heiligdommen is een manier om aan te geven dat er een klooster of kerk in de buurt is, vooral in minder bevolkte gebieden waar de kerk volledig uit het zicht onttrokken is.
Deze kleine miniatuurkerkjes kunnen gemaakt zijn van beton, steen, metaal, hout, marmer of keramische materialen. Hoewel ze vaak op elkaar lijken, is elk exemplaar uniek. Binnen staan meestal iconen, misschien van een favoriete familieheilige, en bijenwaskaarsen of votieflampen verlicht door olijfolie. Sommigen hebben misschien zelfs een klein wierookvaatje om wierook te branden.
Vaak staat er ook een foto van een persoon of personen in het heiligom, wat erop duidt dat de persoon op de foto is gestorven.
In grote steden, zoals Athene en Thessaloniki, worden ze door voorbijgangers ook gebruikt als openbare gebedsplekken waar ze kunnen stoppen en bidden als de naburige kerk gesloten is. Soms hebben ze zelfs een kleine donatiebox. Sommige heiligdommen zijn wat groter en de ruimte binnenin is net genoeg om met een klein groepje een ceremonie te houden. Vaak dienen ze als privékapellen op privéterrein.
7. Miljoenen hekken!
Lopend op het eiland Kreta valt het meteen op: hekken, heel veel! Meestal geen luxe exemplaren maar de metalen matten die worden gebruikt om het beton te versterken. De boeren bouwen deze afrasteringen om hun olijfgaarden, tuinen of wijngaarden te beschermen tegen schapen en geiten die anders alles opeten. Je ziet die afrasteringen overal en niet alleen rond velden, maar zelfs op zeer steile kliffen en in kloven.
Wanneer u op een onverharde weg of pad loopt en er staat een afrastering, betekent dit niet dat u een privéterrein betreedt of dat u er niet doorheen mag. Iemand heeft daar een hek geplaatst om de toegang van schapen tot de dorpen, wijngaarden, olijfboomgaarden of weilanden van een andere herder te belemmeren. Open in deze gevallen de afrastering en sluit deze na het passeren weer!
Meestal is de doorgang van het hek aan één kant permanent vastgebonden met draden. Aan de andere kant zit een draad of touwtje. Maak de knoop los, open het hek en sluit deze weer op dezelfde manier.
Verniel of beschadig de doorgang van de afrastering nooit! Als u het geopend hebt, sluit het dan weer ! Als een afrastering helemaal permanent met draden is afgesloten of op slot is, betekent dit dat het terrein privé is. Knip de draden, kettingen of sloten nooit door met een tang!
Hopelijk zijn sommige dingen die u in het Kretenzische landschap hebt gezien nu wat duidelijker! Misschien zijn er nog andere vragen of heeft u gewoontes, vreemde of onduidelijke dingen opgemerkt waar u naar wilt vragen! Schrijf het in de reacties!
Reactie plaatsen
Reacties